W poprzednim wpisie wyjaśniłem Ci, że co do zasady od każdej decyzji ZUS możesz wnieść odwołanie do sądu powszechnego. Od tej zasady istnieją jednak dwa wyjątki.

Mianowicie odwołanie nie przysługuje od decyzji przyznającej świadczenie w drodze wyjątku oraz od decyzji odmawiającej przyznania takiego świadczenia, a także od decyzji w sprawach o umorzenie należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne. Oba przypadki charakteryzuje szczególny charakter, tryb przyznawania i w końcu sposób zaskarżania.

I tak w sprawach o świadczenia (rentę i emeryturę) przyznawane w drodze wyjątku decyzje wydaje Prezes Zakładu. W ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przewidziano, że przyznanie świadczenia w tym trybie może nastąpić w sytuacji, gdy ubezpieczony oraz pozostali po nim członkowie rodziny, którzy wskutek szczególnych okoliczności:

1) nie spełniają warunków wymaganych w ustawie do uzyskania prawa do emerytury lub renty,

2) nie mogą – ze względu na całkowitą niezdolność do pracy lub wiek – podjąć pracy lub działalności objętej ubezpieczeniem społecznym i

3) nie mają niezbędnych środków utrzymania.

Przy musisz wiedzieć, że wszystkie trzy przesłanki muszą występować łącznie.

Z kolei w sprawach o umorzenie należności składek na ubezpieczenie społeczne decyzje podejmuje ZUS. Tutaj warunkiem umorzenia jest zasadniczo wykazanie całkowitej nieściągalności należności z tytułu składek. Pod tym pojęciem kryją się różne sytuacje skatalogowane w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych. Przykładowo całkowita nieściągalność zachodzi, gdy naczelnik urzędu skarbowego lub komornik sądowy stwierdzi brak majątku, z którego można prowadzić egzekucję.

W obu przypadkach decyzje ZUS opierają się na tzw. uznaniu administracyjnym. Przy czym nie oznacza to zupełnej dowolności w rozstrzyganiu o Twoich prawach. Ustawodawca na tą okoliczność wprowadził szereg ograniczeń, które wynikają albo z ogólnych zasad postępowania, albo z przepisów szczególnych regulujących dane prawo. Do pierwszych zaliczyć można obowiązek uwzględniania interesu społecznego oraz słusznego interesu obywateli, a do drugich przesłanki, o których napisałem wyżej.

Wreszcie, jak wspomniałem na wstępie, od decyzji w wymienionych tutaj sprawach nie możesz odwołać się do sądu. Zamiast tego przysługuje Ci prawo do wniesienia wniosku do Prezesa Zakładu o ponowne rozpatrzenie sprawy. W dalszym więc ciągu obowiązuje procedura administracyjna, a nie cywilna, jak w pozostałych sprawach zakończonych wydaniem decyzji. Pisałem o tym w ostatnim wpisie.

Innymi słowy Prezes ZUS rozpatrując wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy związany jest rygorami postępowania administracyjnego. W związku z tym powinieneś wiedzieć, że Prezes Zakładu:

– musi przestrzegać zasady dochodzenia do prawdy materialnej, a więc podejmować wszelkie kroki niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy,

– jest zobowiązany do należytego i wyczerpującego informowania Ciebie o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie Twoich praw i obowiązków, będących przedmiotem postępowania administracyjnego,

– musi w sposób wyczerpujący zebrać, rozpatrzyć i ocenić cały materiał dowodowy oraz

– musi uzasadnić swoje rozstrzygnięcie.

Po rozpatrzeniu Twojego wniosku Prezes ZUS podejmuję ponownie decyzję, w której albo utrzymuje w mocy poprzednią decyzję, albo ją uchyla i zmienia. I w zależności, czy po ponownym rozpatrzeniu sprawy jesteś usatysfakcjonowany z treści decyzji, masz jeszcze prawo wnieść skargę do Naczelnego Sądu Administracyjnego, ale o tym już w kolejnych wpisach.

Na koniec odsyłam Cię do BAZY WIEDZY, gdzie możesz zapoznać się z treścią wykorzystanych tutaj przepisów, a to:
– art. 28, art. 83 ust. 4 – ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych,
– art. 83 – ustawa o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych,
– art. 7, art. 9, art. 77 § 1, art.  80, art.  107 § 3  – Kodeks postępowania administracyjnego.