Funkcje i zasady ubezpieczeń społecznych

Tagged , ,

Atmosfera świąt i zbliżającego się nowego roku od jakiegoś już czasu daje o sobie znać. Większość energii zabierają domowe porządki, kuchenne (r)ewolucje i (a jakże!) zakupowe szaleństwa. Ponadto każdy chce na czas pozamykać co ważniejsze sprawy, czy to w pracy, czy to w życiu osobistym. Toteż ten, jak i poprzedni wpis, jest lekki i przyjemny. Zwłaszcza, że przy jego tworzeniu korzystałem z uprzejmości mojej żonki, tj. z jej pracy magisterskiej pt. „Problem zasiłków i innych świadczeń z ubezpieczenia chorobowego w Polsce”.  Zapraszam 🙂

Ubezpieczenie społeczne gromadzi i wypłaca środki finansowe, które mają wpływ na sferę społeczno-gospodarczą państwa. Zapewnienie świadczeń ma wpływ na postawę ludzi, a także nastroje polityczne i obyczajowe. Podczas wypłaty świadczeń realizowany jest nie tylko główny cel, czyli ochrona ubezpieczeniowa, ale także wywoływane są wtórne skutki, które należy korygować gdy stają się niepożądane. Ubezpieczenie staje się narzędziem do osiągnięcia pośrednich celów w krótkim okresie czasu. Wśród funkcji ubezpieczenia społecznego możemy wyróżnić:
– funkcję rozdzielczą polegającą na podziale środków pomiędzy osoby uprawnione; podział ten to forma podziału dochodu narodowego (dalej: DN); część DN przeznaczona jest do realizacji przez system ubezpieczeń społecznych; świadczenia uzupełniają dochody pracowników uzyskiwane w związku z wykonywaną pracą; rozdział środków uzależniony jest od potrzeb związanych z wypadkami losowymi; dystrybucja ta opiera się na umowie międzypokoleniowej zawartej między pokolenie pracujące z poprodukcyjnym; omawiana funkcja najlepiej realizuje się poprzez zasiłki rodzinne wypłacane członkom rodziny w celu utrzymania jej; najczęściej przyznawane są na dzieci lub żony pracowników zajmujące się wyłącznie wychowywaniem dzieci,
– funkcję zatrudnienia widoczną wówczas gdy składka wzrasta powodując ożywienie zatrudnienia w kraju oraz kiedy zmniejsza się wiek emerytalny przyczyniając się tym samym do wzrostu zatrudnienia ludzi młodych; polityka zatrudnienia realizowana jest wówczas, gdy zawiesza się prawo do emerytury w sytuacji kontynuowania pracy; w Polsce istotną rolę w polityce zatrudnienia odgrywają zasiłki macierzyńskie i opiekuńcze przyznawane kobietom po urodzeniu dziecka, dzięki czemu mogą one łączyć obowiązki macierzyńskie z zatrudnieniem,
– funkcję ochrony ubezpieczeniowej, która ma na celu ochronę pracowników przed wypadkami losowymi; ochrona ubezpieczeniowa niesie pomoc podczas utraty pracy, choroby, inwalidztwa czy też starości w formie zasiłków, rent i emerytur; funkcja ta oparta jest na zasadzie „jeden za wszystkich, wszyscy za jednego”, gdy w trudnej sytuacji jednostka nie jest w stanie sama sprostać wówczas ogół społeczeństwa przejmuje ryzyko niekorzystnych zdarzeń losowych; ochrona ubezpieczeniowa zawiera również ochronę przyznanych wcześniej świadczeń czy wynagrodzenia za pracę; celem funkcji jest przede wszystkim dobro ubezpieczonego,
– funkcję polityki ludnościowej – politykę ludnościową tworzą obywatele razem z władzami administracyjnymi, opierając ją na systemie wartości, a co za tym idzie na działaniach dążących do osiągnięcia wspólnego dobra; stanowi ona konkretyzację polityki społecznej i dzięki niej można interpretować oraz oceniać,
– funkcję fiskalno-ekonomiczną, która łączy się z funkcja rozdzielczą jednak jest rozumiana bardziej ogólnikowo, jako działania wykonywane w sferze finansów i ich skutki ekonomiczne dla gospodarki.

Z kolei co do zasad ubezpieczeń społecznych w polskim ustawodawstwie ubezpieczeniowym brak jest zasad określających funkcjonowanie ubezpieczeń społecznych. Nie oznacza to jednak, iż takich zasad nie można wyróżnić na podstawie wieloletnich doświadczeń i przepisów prawa pracy. Za prof. Zbigniewem Salwa można wyróżnić następujące zasady:
– zasada powszechności ubezpieczenia – ubezpieczenie obejmuje wszystkich pracowników,
– zasada przymusu ubezpieczenia – zatrudniający obowiązany jest ubezpieczyć pracownika w chwilą nawiązania stosunku pracy,
– zasada automatyzmu ubezpieczenia – fakt nawiązania stosunku pracy jest wystarczający do powstania stosunku ubezpieczenia, nie ma znaczenia czy i kiedy zakład pracy opłacił składkę lub dokonał formalności,
– zasada jedności organizacyjnej systemu ubezpieczeń społecznych – administratorem w sprawach ubezpieczeniowych jest Zakład Ubezpieczeń Społecznych i jego oddziały w całej Polsce,
– zasada obciążenia podmiotu zatrudniającego obowiązkiem płacenia składki –  składki w ustalonej wysokości płacą jedynie zakłady pracy i osoby fizyczne zatrudniające pracowników,
– zasada proporcjonalności świadczeń do wkładu pracy – wysokość świadczenia ubezpieczeniowego zależny od wysokości otrzymywanego wynagrodzenia, a emerytury i renty uwzględniają także długość okresu składkowego.

Podobne artykuły: