Zdaje się, że w ostatnim czasie przedawnienie to dosyć drażliwy temat dla ZUS. A tym bardziej kwestia przedawnienia należności z tytułu składek zabezpieczonych hipoteką.

Zgodnie bowiem z art. 24 ust. 5 ustawy systemowej nie ulegają przedawnieniu należności z tytułu składek zabezpieczone hipoteką, jednakże po upływie terminu przedawnienia należności te mogą być egzekwowane tylko z przedmiotu hipoteki do wysokości zaległych składek i odsetek za zwłokę liczonych do dnia przedawnienia.

I w zasadzie po przeczytaniu tego artykułu temat można by uznać za „zamknięty”. Tak jednak nie jest, o czym wiele osób niestety nie wie. Ba, nawet organ rentowy zdaje się nie być tego świadom albo po prostu tak jest dla ZUS korzystniej. Konsekwencje bowiem ustalenia, że składki (nawet zabezpieczone hipotecznie) uległy przedawnieniu są dosyć dotkliwe dla ZUS.

Przeciwnie sytuacja układa się dla płatników składek, bowiem w takich okolicznościach mogą skutecznie wnioskować do ZUS o… wykreślenie hipotek przymusowych z ksiąg wieczystych 🙂

Skąd się to bierze?

Ano stąd, że powyższy przepis (art. 24 ust. 5 ustawy systemowej) w orzecznictwie sądów administracyjnych i sądów powszechnych zgodnie oceniany jest jako niezgodny z art. 64 ust. 2 Konstytucji RP, co skutkuje niemożnością jego zastosowania. Innymi słowy, ustanowienie hipoteki przymusowej na nieruchomości nie wyklucza przedawnienia zobowiązania zabezpieczonego hipoteką, co oznacza, że termin przedawnienia należności składowych biegnie na zasadach ogólnych.

Jeżeli więc Twoje zaległości z tytułu składek wobec ZUS uległy przedawnieniu, to przyjmuje się, że owe zobowiązania w ogóle wygasły. Dotyczy to nie tylko należności głównej, lecz wszelkich roszczeń pieniężnych wierzyciela (ZUS), a więc także tych, które powstały jako odsetki za zwłokę. Mało tego, wraz z upływem terminu przedawnienia stosunek prawny zobowiązania z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne wygasa bez względu na to, czy jako dłużnik powołasz się na tę okoliczność. Przedawnienie uwzględniane jest bowiem z urzędu. Ponadto, jeżeli zobowiązania zabezpieczone hipoteką wygasły a wraz z nimi także hipoteki, to wierzyciel (ZUS) obowiązany jest dokonać wszelkich czynności umożliwiających wykreślenie hipotek z księgi wieczystej.

Wszak, treść księgi wieczystej, w której taka hipoteka formalnie nadal figuruje, jest – od chwili wygaśnięcia wierzytelności – niezgodna z rzeczywistym stanem prawnym. W tej sytuacji właściciel może żądać od wierzyciela (ZUS) usunięcia tej niezgodności, składając do ZUS pismo z wnioskiem o wykreślenie hipotek z ksiąg wieczystych.

Wcześniej jednak warto wystąpić do ZUS z pismem np. o ustalenie salda lub o ustalenie stanu zadłuzenia. W takim piśmie w szczególności należy zwrócić uwagę na problematykę przedawnienia należności z tytułu składek zabezpieczonych hipoteką, bo o takich tutaj mowa. I dopiero po uzyskaniu odpowiedzi z ZUS, że część lub wszystkie zaległe składki uległy przedawnieniu można złożyć do ZUS wniosek o wykreślenie hipotek z ksiąg wieczystych.

Czy wniosek zostanie uwzględniony? To już niestety zależy od praktyki danego oddziału. Wspomniałem bowiem, że ZUS częstokroć nie przyjmuje do wiadomości, że przytoczony wyżej przepis jest niezgodny z Konstytucją. W ostateczności pozostaje wytoczenie powództwa o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym z czym wiążą się jednak dodatkowe koszty, ale to już temat na kolejny wpis.

Tymczasem pozostawiam Was z nadzieją, że w odpowiedzi na wniosek o wykreślenie hipotek otrzymacie pismo, jakie otrzymał ostatnio jeden z moich klientów 🙂