Dnia 1 lutego 2021 r. upływa dla przedsiębiorców termin na złożenie ZUS ZUA albo ZUS ZZA z kodem ubezpieczenia 0590 lub 0592 (kod tytułu ubezpieczenia przewidziany dla osób z rentą przyznaną z tytułu niezdolności do pracy), a więc skorzystania z Małego ZUSu Plus, przewidzianego w art. 18c ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Kto zatem może skorzystać z obniżonych składek? Osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą, którzy w roku poprzedzającym złożenie deklaracji prowadzili działalność co najmniej przez 60 dni, a ich przychód w poprzednim roku nie przekroczył 120 tys. zł (za rok 2020). Przedsiębiorca uprawniony nie mógł łączyć także zwolnienia z VAT z opłacaniem karty podatkowej oraz nie podlegał ubezpieczeniom z tytułu innej pozarolniczej działalności gospodarczej. Z małego ZUS-u plus nie mogą też skorzystać przedsiębiorcy, którzy świadczyli na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy czynności, które świadczyli uprzednio na podstawie umowy o pracę (w roku bieżącym albo poprzednim).

Wątpliwości wzbudzało i wzbudza nadal wyłączenie przewidziane art. 18 c ust. 11 pkt. 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Przepis ten odsyła do kolejnych przepisów, które stwierdzają, że wyłączone z uprawnienia są osoby prowadzące działalność w zakresie wolnego zawodu w rozumieniu przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne albo z której przychody są przychodami z działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Wyłączenie to było przedmiotem wielu interpretacji indywidualnych ZUS. Sytuacja wydaje się łatwiejsza w przypadku podatku dochodowego od osób fizycznych. Drugie odesłanie z ustawy systemowej – do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – kieruje natomiast bowiem w próżnię. Ustawa podatkowa nie zawiera bowiem definicji wolnego zawodu już od 2001 r. Potwierdził to Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z 31 października 2012 r. (III AUa 291/12). Takie stanowisko zresztą jako prawidłowe uznaje ZUS Oddział w Gdańsku (w interpretacji z 9 kwietnia 2019 r. DI/100000/ 43/323/ 2019).

Sytuacja jest bardziej wątpliwa w przypadku odesłania do ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym. Zwłaszcza, że od 1 stycznia 2021 rozszerzył się krąg osób objętych definicją wolnego zawodu w tej ustawie.

Do wolnych zawodów w rozumieniu ustawy dołączyli: psychologowie, fizjoterapeuci, adwokaci, notariusze, radcowie prawni, architekci, inżynierowie budownictwa, rzeczoznawcy budowlani, biegli rewidenci, księgowi, agenci ubezpieczeniowi, agenci oferujących ubezpieczenia uzupełniające, brokerzy reasekuracyjni, brokerzy ubezpieczeniowi, doradcy podatkowi, doradcy restrukturyzacyjni, maklerzy papierów wartościowych, doradcy inwestycyjni, agenci firm inwestycyjnych oraz rzecznicy patentowi.

Rodzi się więc pytanie czy wobec tego ZUS nie będzie próbował podważać w tym roku nowych zgłoszeń do tzw. Małego ZUS Plus. I jak się do tego będą miały okoliczności, że przykładowo wnioskodawca będzie jednocześnie osobą prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Wydaje się, że może być w tym zakresie sporo problemów, ale w istocie czas to pokaże lub przyszłe interpretacje indywidualne ZUS.

Dodam na koniec, że celem ustawodawcy we wprowadzeniu szerszej definicji wolnych zawodów było zwiększenie atrakcyjności opodatkowania w formie zryczałtowanego podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne oraz poszerzenie grupy podatników, którzy będą mogli z niej skorzystać. A jeżeli tak, to można przyjmować, że celem tym nie było ograniczenie kręgu podmiotów uprawnionych do Małego ZUS Plus.