Zdarzyło mi się niemal 10 lat temu opublikować na blogu wpis, w którym napisałem, że komisja lekarska ZUS, rozpoznając sprzeciw od orzeczenia lekarza orzecznika ZUS, nie jest związana zakazem orzekania na niekorzyść. Było to w artykule pt. Komisja lekarska ZUS też może “uzdrowić”. Na uzasadnienie przywołałem jeden z komentarzy dostępnych w systemie informacji prawnej Lex.

Tymczasem, po tych niemal 10 latach bliższe jest mi jednak odmienne stanowisko, tj. że komisja lekarska ZUS orzekać na niekorzyść nie może. Przy czym tylko przy założeniu, gdy równolegle nie wpłynął tzw. zarzut wadliwości Prezesa ZUS.

Zanim przejdę dalej to tylko krótko wyjaśnię, że Prezes ZUS również może w terminie 14 dni od dnia wydania orzeczenia przez lekarza orzecznika zgłosić tzw. zarzut wadliwości orzeczenia. Innymi słowy, w ten sposób przekazać sprawę do rozpatrzenia komisji lekarskiej. Co ważne, o zgłoszeniu takiego zarzutu organ rentowy niezwłocznie zawiadamia wnioskodawcę.

Wracając natomiast do odpowiedzi na tytułowe pytanie wyjaśnić spieszę, że zgodnie z artykułem 124 ustawy emerytalnej w postępowaniu w sprawach o świadczenia określone w ustawie stosuje się przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego, chyba że niniejsza ustawa stanowi inaczej. A jeżeli tak, to z kolei z artykułu 139 Kodeksu postępowania administracyjnego wynika zakaz wydania decyzji na niekorzyść strony odwołującej się wskazując, iż organ odwoławczy nie może wydać decyzji na niekorzyść strony odwołującej się, chyba że zaskarżona decyzja rażąco narusza prawo lub rażąco narusza interes społeczny.

Postępowanie przed komisją lekarską ZUS, jest częścią postępowania administracyjnego, które wszczyna się w momencie złożenia do organu rentowego wniosku o świadczenie. W związku z tym zasady regulujące tryb tegoż postępowania nie powinny być mniej korzystne dla ubezpieczonych niż ogólne zasady, obowiązujące w postępowaniu administracyjnym. Należy więc przyjąć, że komisja lekarska ZUS działa jako organ odwoławczy w trybie postępowania administracyjnego, dlatego też powinna mieć na uwadze wskazany wyżej zakaz.

O zastosowaniu w postępowaniu orzeczniczym zakazu orzekania na niekorzyść (zakaz reformationis in peius) wypowiada się orzecznictwo, np. Sąd Rejonowy w Rzeszowie w wyroku z dnia 7 stycznia 2016 r., IV U 377/15.

Podsumowując, gdyby komisja ZUS naruszyła w/w zakaz należy stanowczo o tym wspomnieć w odwołaniu od decyzji ZUS i domagać się co najmniej jej zmiany w oparciu o orzeczenie lekarza orzecznika ZUS.