Byłemu pracownikowi kolejowemu przysługuje prawo do wypłaty deputatu węglowego w ilości 1800 kg węgla kamiennego rocznie w formie ekwiwalentu pieniężnego.

Zdaniem jednak ZUS nie zawsze, o czym przekonał się jeden z ostatnich moich Klientów. Oczywiście z decyzją odmową się nie zgodził i złożył odwołanie, ale ten przykład natchnął mnie do napisania kilku lub kilkunastu zdań na ten temat. Tym bardziej, że kwestie dostępu do węgla lub ogólnie energetyczne są w obecnych czasach bardzo istotne.

I tak, kwestie deputatu węglowego kolejowego reguluje art. 74 ustawy z dnia 8 września 2000 r. o komercjalizacji i restrukturyzacji przedsiębiorstwa państwowego “Polskie Koleje Państwowe”.

Byłemu pracownikowi kolejowemu pobierającemu emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy, przyznaną na podstawie przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników kolejowych i ich rodzin lub przepisów ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. z 1983 r. poz. 144, z późn. zm.20)) albo przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2020 r. poz. 53, 252, 568, 1222 i 1578), a także członkom rodziny tego pracownika pobierającym po nim rentę rodzinną przyznaną na podstawie wymienionych przepisów, przysługuje prawo do deputatu węglowego w ilości 1800 kg węgla kamiennego rocznie, w formie ekwiwalentu pieniężnego.

Z treści ww. przepisu wynikać powinno, że byłym pracownikom kolejowym pobierającym rentę lub emeryturę (lub członkom ich rodzin), którzy prawo do renty lub emerytury uzyskali na podstawie jednego z trzech wymienionych aktów prawnych, a ponadto w okresie zatrudnienia na kolei mieli prawo do deputatu węglowego przysługuje prawo do deputatu węglowego.

Tymczasem ZUS przekonuje, że deputat węglowy się nie należy, gdy wnioskodawca był zatrudniony u pracodawcy, który nie występuje w wykazie jednostek organizacyjnych wydzielonych z przedsiębiorstwa państwowego Polskie Koleje Państwowe (np. w Kolejach Małopolskich Sp. z o.o. w Krakowie) lub gdy przed przejściem na emeryturę ostatnim zatrudnieniem nie było zatrudnienie na kolei.

Obie podstawy odmowy deputatu są jednak zupełnie bezpodstawne.

Po pierwsze, art. 74 ust. 1 ustawy z dnia 8 września 2000 r. mówi ogólnie o pracownikach kolejowych, a więc zatrudnionych na kolei, nie mówi zaś, iż mają to być pracownicy podmiotów wydzielonych z przedsiębiorstwa państwowego Polskich Kolei Państwowych. Jeżeli więc przedmiotem działalności podmiotu, w którym było się zatrudnionym był transport kolejowy, to należy uznać, że zatrudnieni w niej pracownicy byli pracownikami zatrudnionymi na kolei.

Po drugie, wbrew ZUS deputat węglowy kolejowy przysługuje także byłym pracownikom kolejowym, którzy ostatnio przed przejściem na emeryturę nie byli zatrudnieni na kolei. Innymi słowy, powyższy artykuł odnosi do wszystkich byłych pracowników kolejowych, którzy jako emeryci lub renciści uzyskali to uprawnienie w oparciu o zatrudnienie na kolei, ale nie wymaga się, aby praca na kolei była wykonywana bezpośrednio przed przyznaniem prawa do świadczenia.

Zdarza się ponadto, że ZUS odmawia prawa do deputatu węglowego osobom otrzymującym emeryturę pomostową. W tym przypadku ZUS powołuje się na argument, że w omawianym przepisie nie została wymieniona ustawa z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych. Jednakże emerytury te, tak samo jak emerytury uregulowane ustawą o emeryturach i rentach z FUS, przysługują z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Tak więc, jeżeli ZUS odmówi prawa do deputat z powodów wyżej wymienionych to warto odwołać się od decyzji ZUS.