Temat rejestru umów o dzieło, jaki lada chwila ma zacząć obowiązywać wydaje się, że nadal nie został wystarczająco nagłośniony. Czy jednak jest w tym coś dziwnego, skoro już sam sposób jego wprowadzenia był owiany tajemnicą? Skłaniam się do tezy, że nie był i nie jest to jednak przypadek. Jako instrument do kontroli płatników składek jest on bowiem znakomity.

Mnie na blogu zdarzyło się na ten temat napisać już w kwietniu. Był to chyba jeden z pierwszych artykułów w Internecie, który dzięki temu nieźle się wypozycjonował w przeglądarce Google 🙂 Z całością jego treści można zapoznać się TUTAJ.

W tym miejscu jedynie przypomnę, że rejestr obowiązywać będzie od 01.01.2021r. Wcześniej powinno pojawić się stosowne rozporządzenie z wzorem zgłoszenia o zawartych umowach o dzieło. Na dzień pisania tego wpisu wzoru jeszcze nie ma.

W związku z rychłym obowiązkiem zgłaszania do ZUS zawartych umów o dzieło postanowiłem przejrzeć z tym związane orzecznictwo. Tudzież przygotować informację na temat tego jak oceniają Sądy dany przedmiot umów, które nazywa się umowami o dzieło. Bo jak mniej lub bardziej wiadomo dla rodzaju umowy nie jest decydująca jego nazwa, a wiele innych okoliczności. Jakie one są, tj. co wyróżnia umowę o dzieło, to informuję na końcu wpisu. Niejako tylko dla wytrwałych czytelników 🙂

PRZYKŁADY UMÓW O (NIE)DZIEŁO

Tymczasem wpierw podam przykłady z orzecznictwa, w których oceny zawartych umów stanowiły, że nie były to umowy o dzieło. Zaskoczenie? Raczej nie. Przykładów tego rodzaju jest bowiem dużo. Wiąże się to z częstym sięganiem do tego rodzaju umów w sposób nieprzemyślany. Pozornie jest to bowiem jeden z najprostszych sposobów uniknięcia płacenia składek ZUS.

Przeto, umowy, których przedmiotem było wykonanie poniżej opisanych czynności nie będą umowami o dzieło, a jeżeli tak zostały nazwane, to istnieje ryzyko ich podważenia przez ZUS, tj.:

Działalność płatnika polegająca na seryjnej produkcji wyrobów szwalniczych (odzieży roboczej), albowiem przedmiotem umów nie jest uszycie dla konkretnej osoby (osób) odzieży roboczej o zindywidualizowanych parametrach, dostosowanej do potrzeb konkretnego zamawiającego, lecz wytworzenie – według przekazanego szablonu i z dostarczonych przez zlecającego materiałów – umówionej ilości rzeczy określonego gatunku;

Wykonanie czynności polegających na naprawianiu palet, bo ich remont nie zmierza do powstania nowego lub zmodyfikowanego, w sposób stanowiący o jego indywidualnym charakterze, samoistnego dzieła;

Przeszkolenie kursantów nie spełnia przesłanek uznania za dzieło, gdyż jest technicznym, pomocniczym środkiem zmierzającym do realizacji przymiotu i istoty umowy w postaci przeprowadzenia szkoleń;

Samo przygotowanie wykładu, nawet gdy przekazywana w nim wiedza wykracza poza zwykły poziom i granice programowe oraz jest w sposób indywidualny dostosowywana do potrzeb słuchaczy, nie może stanowić podstawy do przyjęcia, że w takim wypadku mamy do czynienia z dziełem, bo nie posiadania charakteru odtwórczego i polega jedynie na wykonywaniu czynności wymagających określonej wiedzy i zdolności do jej przekazania;

Powtarzające się czynności, polegające na wykonywaniu tych samych stelaży zgodnie z wzornikiem, skręcanie i tapicerowanie mebli tworzonych według jednego projektu nie mogą być uznane za rezultat, a tym samym być wykonywane w ramach umowy o dzieło;

Usługi związane z dbaniem o rośliny, czyli wykonywanie powtarzalnych czynności, takich jak: pielenie, sadzenie, czy porządkowanie w pewnym przedziale czasowym, nie może zostać zakwalifikowane jako umowa o dzieło z uwagi na ciągłość czynności i brak ich wyraźnie twórczego charakteru;

Typowe i powtarzalne dozorowanie mienia nie zawiera konstrukcyjnych cech wytworzenia dzieła lub osiągnięcia twórczego rezultatu;

Choć nie ma wątpliwości, że sama książka ma indywidualny charakter, to jednak naniesione na jej treść poprawki w zakresie błędów interpunkcyjnych, ortograficznych czy stylistycznych (redakcja i korekta) pozbawione są cech szczególnych; dokonywane są zgodnie z zasadami języka polskiego i nie ma w nich miejsca na mnogość rozwiązań, w ramach której dałoby się uwzględnić preferencje zamawiającego;

Umową o dzieło nie jest umowa, której przedmiotem jest wykonywanie we współpracy z innymi osobami czynności (np. spawania, montowania, szlifowania) prowadzących do stworzenia zamkniętej pod względem konstrukcyjnym całości (np. statku), która stanowi indywidualnie określony i samoistny rezultat tych wspólnych czynności;

Umowa, w ramach której przyjmujący zamówienie ma podjąć czynności mające na celu dostarczanie adresatom, przesyłek pobranych uprzednio z Urzędu Pocztowego, wykonywane w sposób powtarzalny, systematyczny, od poniedziałku do piątku, pod nadzorem, nie stanowi umowy o dzieło;

Samodzielne opracowanie i zrealizowanie cyklu zajęć z zakresu gimnastyki korekcyjnej na podstawie materiałów własnych i dostarczonych przez zamawiającego nie ma charakteru umowy o dzieło;

Konfekcjonowanie cebuli – dostosowywanie warzywa do wymaganych typowych standardów handlowych, tj. czyszczenie i układanie – nie może być uznane za dzieło;

Umowa, w ramach której przyjmujący zamówienie ma podjąć czynności mające na celu doprowadzenie do zawarcia umowy sprzedaży jakiejkolwiek nieruchomości pomiędzy nieokreślonymi z góry stronami, nie stanowi umowy o dzieło;

Umowa, w ramach której przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania czynności polegających na porównaniu dokumentacji płacowej w wersji papierowej i elektronicznej (opracowanej uprzednio przez inne osoby), weryfikacji jej sporządzenia, a następnie przygotowaniu – w oparciu o nią – listy płac pracowników nie jest umową o dzieło;

Prace polegające na powtarzalnych usługach z zakresu księgowości sprzeciwiają się możliwości uznania ich za wykonanie dzieła;

Wykonywanie typowych prac budowlanych nie może być uznane za dzieło;

Nie jest dziełem przewóz aktorów, dekoracji i sprzętu nagłaśniającego na miejsce i z miejsca przedstawienia, ani rozstawienie tego sprzętu i rozłożenie gotowej dekoracji, a następnie zabranie ich po zakończonym przedstawieniu;

Czynności związane ze sporządzeniem opinii co do rodzaju i zakresu rehabilitacji pacjentów placówki o profilu zdrowotnym nie są rezultatem umowy o dzieło;

Tłumaczenie tekstów polega na starannym działaniu wykonawcy, a zawarta między stronami umowa, której przedmiotem jest tłumaczenie tekstów stanowi umowę zlecenia;

Roznoszenie lokatorom zawiadomień, informacji, czy gazetek dotyczących działalności spółdzielni stanowi wykonywanie powtarzalnych czynności w ramach umowy o świadczenie usług;

Czynności związane z przygotowaniem i przeprowadzeniem egzaminu dla kierowców nie są rezultatem umowy o dzieło.

PRZYKŁADY UMÓW O DZIEŁO

Jak wspomniałem przykładów tego rodzaju jest dosyć sporo. Oczywiście nie są to wszystkie możliwe wzorce, ale dosyć często powtarzające się i łatwo dostępne. Natomiast z drugiej strony przykładów mam sporo mniej, ale i tak warto je przytoczyć. Tudzież, poniższe czynności wykonywane w ramach umów o dzieło ostatecznie mogą być umowami o dzieło, tj.

Sporządzenie przez biegłego rewidenta opinii dotyczącej sprawozdania finansowego konkretnego podmiotu może być przedmiotem umowy o dzieło;

Opracowywanie inwentaryzacji biologicznych, polegające na bezpośrednim rozpoznaniu terenu pod kątem występowania określonych siedlisk i przeprowadzeniu badań terenowych, a następnie sporządzenie inwentaryzacji w formie raportu może nastąpić w warunkach umowy o dzieło;

Przedmiotem umowy o dzieło może być uporządkowanie konkretnej dokumentacji według określonych mniej lub bardziej precyzyjnie w umowie kategorii, przy czym istotne jest, by po wykonaniu takiej umowy powstało dzieło w postaci uporządkowanego, konkretnego zespołu dokumentów;

Wykonanie przyłączy gazu do różnych obiektów, jako trudnej pracy, samodzielnie może być uznane za dzieło (określona inwestycja, robota budowlana lub jej część);

Umowa, w ramach której twórca (pisarz, malarz) zobowiązał się do przedstawienia swojego dorobku w ramach spotkania autorskiego z czytelnikami stanowi umowę o dzieło.

CECHY SZCZEGÓLNE UMÓW O DZIEŁO

Wspominam o tym dlatego, bo umowy o dzieło stosowane są dosyć powszechnie i w celu uniknięcia opłacania składek do ZUS. W momencie wprowadzenia obowiązkowego rejestru umów o dzieło ZUS będzie mógł w prosty sposób skontrolować płatnika składek, a w ostateczności nawet oskładkować takie umowy. Z powyższego zestawienia widać, że nie są to sytuacje rzadkie, a do tego dosyć kosztowne w rezultacie. Dlatego warto odpowiednio przejrzeć warunki na jakich zawarte są dotychczasowe umowy lub na jakich będą zawierane przyszłe. Niby błaha rzecz, ale w istocie może zrujnować nawet cały biznes…

Na koniec, właśnie dla tych najbardziej wytrwałych czytelników podaję na co zwracać uwagę, aby zawarta umowa obroniła się jako umowa o dzieło, tj.:

1. istotne jest osiągnięcie umówionego rezultatu;
2. rezultat musi być z góry określony, mieć samoistny byt, obiektywnie osiągalny, pewny i konieczny do osiągnięcia;
3. dzieło musi istnieć w postaci postrzegalnej, pozwalającej odróżnić je od innych przedmiotów, ale i uchwycić istotę osiągniętego rezultatu;
4. dzieło jest rezultatem przyszłym, który dopiero ma zostać osiągnięty;
5. dzieło może mieć zarówno charakter materialny jak i niematerialny;
6. stosunek prawny wynikający z umowy o dzieło nie ma charakteru zobowiązania trwałego (ciągłego);
7. wykonawca odpowiada za nieosiągnięcie określonego rezultatu, a nie za brak należytej staranności;
8. wykonawca odpowiada za jakość dzieła i określa metodologię jego wykonania;
9. dzieło musi być weryfikowalne ze względu na istnienie wad;
10. wykonanie dzieła zwykle wymaga określonych kwalifikacji, umiejętności i środków.